Jan Ziarnko – lwowski mistrz na francuskim dworze (4/4)
Wróćmy do omówionego na początku wydarzenia (patrz punkt 1/4) z pojmaniem Conciniego i do zaprezentowanej na wstępie karty.
Poniżej fragment z samą tylko grafiką:
Muzeum Narodowe w Krakowie; www.zbiory.mnk.pl ;MNK XX-k-2496;Bliżej Kultury;fot. B. Cygan M. Szczypiński
Jak je przedstawił Ziarnko? Na dole planszy mamy wiersz, a na górze ilustrujące go sześć kwadratowych obrazków-rycin, obwiedzionych ramkami. Autor opowiada o pojmaniu faworyta monarchy, pokazując samowolę, aresztowanie, egzekucję i pośmiertny lincz nad Concinim. Przedstawienie jest alegoryczne, Concini jest wyobrażonym pod postacią… wiewiórki (!), a to dlatego by zmylić ówczesną cenzurę. W obrazkach nie pada też nazwisko Conciniego, a określenie „Coyon”. Oznaczało ono obelżywe przezwisko, jakim przeciwnicy polityczni nazywali Conciniego.
Warto przyjrzeć się też dokładniej poszczególnym obrazkom. Na pierwszym w kolejności czytania (prawy dolny róg!) dostrzegamy znane już w średniowieczu średniowieczne filakteria (kształty zbliżone wyglądem do zwoju papieru) z tekstem sięgającym głów postaci, na których powtarza się owo obraźliwe słowo „Coyon”. Na filakteriach dotykających ust żołnierzy jest napisane „Sortez Coyon” co można tłumaczyć jako „wynoś się Coyon”.
Wydaje się, że najmocniejszą stroną polskiego artysty była narracyjność jego prac; wspomniany Potocki stwierdza, że:
„(…) prawdziwie nieporównanym staje się Ziarnko wtedy, gdy trzeba wybrnąć z całego legionu postaci i grup, lub przedstawić w formie przejrzystej i plastycznej szereg epizodów, rozwijających się w czasie, na drobnej przestrzeni sztychu, lub kiedy wreszcie z emblematów, symbolów i akcesoriów trzeba ułożyć obraz, bez podpisu wyjawiający własną treść. Nie będziemy tu wchodzili w szczegółowe przykłady tej maestryi”[1].
Przemyślenia Potockiego są dla nas cenne, a charakterystyka cech twórczości Jana Ziarnki w wykonaniu popularyzatora i znawcy polskiej poezji i sztuki brzmi wręcz jak spis reguł utworów, które powinni brać pod uwagę twórcy późniejszych o kilka wieków opowieści obrazkowych.
CDN
[1] Antoni Potocki, op.cit., s.17